Op vrijdag 13 september verscheen het regeerprogramma van het kabinet Schoof. Hierin wordt het Hoofdlijnenakkoord tussen de vier coalitiepartijen nader uitgewerkt. Het kabinet schrijft hierin over kinderopvang: “Het kabinet vervangt de kinderopvangtoeslag door een nieuw stelsel van financiering. Er komt een hoge inkomensonafhankelijke vergoeding voor alle werkende ouders. De overheid betaalt de vergoeding rechtstreeks aan kinderopvangorganisaties. In het nieuwe stelsel vorderen we niet meer terug bij ouders.”
Partijen in de sector Kinderopvang zijn blij met de erkenning van het belang van kinderopvang en tegelijkertijd bezorgd over de uitvoerbaarheid van de plannen, en de betaalbaarheid voor ouders.
Bewezen positieve effecten van kinderopvang
De kinderopvang in Nederland behoort tot één van de beste ter wereld. Iets waar we trots op zijn. Recent onderzoek [The Lancet[1]] toont aan dat kinderopvang een positief effect heeft en goed is voor de ontwikkeling van kinderen. Partijen in de sector kinderopvang zijn het er over eens dat brede toegankelijkheid van de kinderopvang voor alle kinderen, ook als hun ouders niet werken, prioriteit heeft. Het kabinet heeft aan deze oproep helaas geen gehoor willen geven – een gemiste kans.
Betaalbare kinderopvang – juist ook voor lage inkomens
Toegankelijkheid gaat ook over betaalbaarheid. Door de bezuinigingen in 2026 op de vergoeding voor ouders (‘het niet-indexeren van de kinderopvangtoeslag’) komt die betaalbaarheid onder druk te staan, juist voor de laagste inkomens. Terwijl ouders moeten kunnen vertrouwen op goede en betaalbare kinderopvang. Het kabinet verwijst als doekje voor het bloeden naar de plannen voor een inkomensonafhankelijke vergoeding – maar of deze soelaas biedt voor de lage- en middeninkomens, is maar de vraag. Het kabinet noemt in zijn plannen geen percentage meer – en dat roept grote twijfels op over de effecten voor de lage en middeninkomens en voor gemeenten.
Uitstekende kwaliteit kinderopvang vraagt om zorgvuldigheid
Betere betaalbaarheid en brede toegankelijkheid hebben een (groot) effect op de vraag naar kinderopvang. Een gefaseerde en verantwoorde groei van de sector is een randvoorwaarde om te waarborgen dat er daadwerkelijk plek is voor alle kinderen. De plannen van het kabinet moeten uitvoerbaar zijn, zowel voor de overheid als voor de sector én de ouders. Goede fasering en strikte monitoring van de impact van de hervormingen zijn cruciaal. Zonder een kritische blik op de effectiviteit en uitvoerbaarheid van deze plannen riskeren we een verdere achteruitgang in de toegankelijkheid en kwaliteit van kinderopvang, en een berg nieuwe bureaucratie voor de maatschappij.
Oproep aan het kabinet
Wij roepen het kabinet op om de plannen in nauwe samenwerking met de sector vorm te geven, rekening houdend met uitvoerbaarheid en de betaalbaarheid voor ouders.
[1] The Lancet, Early childcare arrangements and children’s internalizing and externalizing symptoms: an individual participant data meta-analysis of six prospective birth cohorts in Europe.
https://www.thelancet.com/journals/lanepe/article/PIIS2666-7762(24)00203-5/fulltext
Is childcare good or bad for children’s socio-emotional development? Context matters, Ruben Fukkink. Volume 45 101044 October 2024
https://www.thelancet.com/journals/lanepe/article/PIIS2666-7762(24)00211-4/fulltext